Thuật ngữ “Phytonutrient” hoặc “Phytochemical” (dưỡng chất thực vật) nghe có vẻ “đao to búa lớn” và lạ lẫm, nhưng thật ra ý nghĩa lại rất đơn giản. Đó là những chất hóa học tự nhiên có trong thực vật. Chữ “Phyto” trong tiếng Hy Lạp nghĩa là “thực vật”.

Dưỡng chất thực vật gồm những gì
Có hơn 25,000 dưỡng chất thực vật khác nhau được tìm thấy, nhưng khoa học cũng chưa nghiên cứu hết toàn bộ số này.
Một số dưỡng chất thực vật thông dụng gồm: olyphenols, flavonoids, flavanols, anthocyanins, stilbenes, lignans, catechins, proanthocyanidins và procyanidins. Bạn không cần nhớ mấy từ này đâu, chỉ cần biết rằng chúng rất tốt cho sức khỏe.
Dưỡng chất thực vật có thể tìm thấy trong các loại trái cây, rau củ, la-gim, hạt, trà, thảo mộc, gia vị.
Các lợi ích của dưỡng chất thực vật
Ăn uống đầy đủ, cân bằng là cách tốt nhất để nạp dưỡng chất thực vật cho cơ thể. Dưỡng chất thực vật chính là những chất tạo nên màu sắc, mùi vị cho thực vật. Chúng giúp cho món ăn ngon hơn, nhưng quan trọng là chúng rất tốt cho sức khỏe của bạn:
- Tăng cường hệ miễn dịch để bảo vệ tim mạch,
- Giảm sưng viêm
- Điều chỉnh mỡ máu
- Làm giảm kháng insulin, giảm nguy cơ đột quỵ và tiểu đường tuýp 2.
6 nhóm dưỡng chất thực vật mang lại sức khỏe tối ưu

1. Carotenoids
Hơn 600 loại carotenoid tạo ra màu vàng, cam và đỏ cho trái cây và rau củ. Carotenoids hoạt động như chất chống oxy hóa trong cơ thể bạn. Chúng chống lại các gốc tự do có hại cho các mô khắp cơ thể.
Các loại carotenoid có lợi ích sức khỏe bao gồm:
- Alpha-carotene, beta-carotene và beta-cryptoxanthin. Cơ thể có thể chuyển đổi tất cả những chất này thành vitamin A. Vitamin này giúp hệ thống miễn dịch hoạt động đúng cách và cần thiết cho sức khỏe mắt. Thực phẩm màu vàng và cam như bí đỏ và cà rốt là nguồn cung cấp tốt của alpha- và beta-carotene. Chúng cũng chứa beta-cryptoxanthin, như cà chua đỏ ngọt.
- Lycopene. Chất này mang lại màu đỏ hoặc hồng cho cà chua, dưa hấu, bưởi hồng. Lycopene giúp giảm nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến.
- Lutein và zeaxanthin. Những chất này giúp bảo vệ bạn khỏi đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác, đó là hai loại vấn đề về mắt.
Nguồn thực phẩm chứa những phytonutrients này là rau xanh như: rau chân vịt (spinach), rau cải xanh (kale), rau cải xoăn (Collards).
2. Ellagic Acid
Dưỡng chất này được tìm thấy trong một số loại quả mọng và thực phẩm thực vật khác, đặc biệt là: dâu tây, mâm xôi, lựu.
Ellagic Acid giúp chống lại một số loại ung thư theo một số cách khác nhau. Ví dụ: làm chậm sự phát triển của các tế bào ung thư, giúp gan loại bỏ hóa chất gây ung thư trong cơ thể. Nhưng các nghiên cứu về acid này chủ yếu được thực hiện trong phòng thí nghiệm. Vì vậy lợi ích của nó đối với sức khỏe con người vẫn là một điều chưa biết.
3. Resveratrol
Resveratrol được tìm thấy trong: nho, nước ép nho tím, rượu vang đỏ. Nó hoạt động như một chất chống oxy hóa và chống viêm.
Một số nghiên cứu gợi ý rằng resveratrol có thể đóng một vai trò trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim và một số ung thư. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy nó có thể giúp kéo dài tuổi thọ. Nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn trên người để có kết quả rõ ràng.
4. Flavonoids
Phần lớn lớn các phytonutrients đều thuộc loại flavonoid. Chúng được tìm thấy trong các loại thực phẩm thực vật. Các loại flavonoid bao gồm:
- Catechins. Trà xanh là một nguồn tốt chứa catechins. Thức uống này có thể giúp ngăn chặn một số loại ung thư.
- Hesperidin. Được tìm thấy trong trái cây họ cam quýt, flavonoid này hoạt động như một chất chống oxy hóa giảm viêm trong cơ thể giúp ngăn chặn bệnh mãn tính.
- Flavonols. Quercetin là một loại flavonol được nghiên cứu kỹ lưỡng. Nó được tìm thấy trong: táo, quả mọng, rau cải xanh, hành tây. Nó có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hen, một số loại ung thư và bệnh tim mạch vành.
5. Phytoestrogens
Do cấu trúc của chúng, phytoestrogens có thể tạo ra các tác động giống như estrogen. Chúng cũng có thể chặn các tác động của estrogen tự nhiên trong cơ thể bạn.
Thực phẩm đậu nành chứa isoflavones, một loại phytoestrogen. Một số bằng chứng cho thấy thực phẩm đậu nành có thể lợi ích như giảm nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung, giảm nguy cơ loãng xương ở phụ nữ.
Cơ thể bạn chuyển đổi lignans, một loại phytonutrient khác, thành hóa chất với một số tác động giống estrogen. Hai nguồn cung cấp lignans đặc biệt tốt là: hạt lanh, hạt vừng. Tuy nhiên, nghiên cứu hỗ trợ vai trò của lignans trong việc ngăn chặn ung thư nội mạc tử cung hoặc loãng xương là hạn chế.
6. Glucosinolates
Glucosinolates được tìm thấy trong các loại rau họ cải, bao gồm: súp lơ xanh, bắp cải, rau cải xanh, súp lơ.
Chúng mang lại mùi và hương vị nồng nàn cho những loại rau này. Glucosinolates chuyển thành các hóa chất khác trong quá trình nấu ăn và trong quá trình tiêu hóa những loại thực phẩm này. Những hóa chất này có thể giúp kiểm soát sự phát triển và tăng trưởng của ung thư.
Bổ sung dưỡng chất thực vật như thế nào?
Mặc dù salad (rau trộn nhiều loại) là món chứa nhiều dưỡng chất thực vật nhưng bạn cũng không cần phải ăn salad mỗi ngày. Ngoài salad, bạn có thể ăn các loại rau củ sống hoặc nấu chính, trái cây. Bạn cũng không nên kiêng một số nguồn tinh bột như khoai tây, vì chúng chứa có chứa nhiều dưỡng chất thực vật và có thể dùng thay thế cho tinh bột từ gạo trắng.
Thỉnh thoảng bạn có thể dùng các loại đậu thay cho thịt nếu cần bổ sung protein. Đậu chứa nhiều anthocyanins, một đặc tính của chất chống ô-xy hóa, giúp hạn chế huyết áp cao và bệnh tim mạch.
Nếu muốn uống dưỡng chất thực vật, bạn có thể dùng trà xanh nhiều chất chống ô-xy hóa, nước lựu, nước quả anh đào chua (tart cherry).
Nếu muốn nêm nếm, nên dùng các loại gia vị nhiều dưỡng chất thực vật như thảo mộc thay vì dùng bơ, muối. Cách này còn giúp bạn giảm lượng chất béo và muối vào cơ thể.
Nếu muốn ăn vặt, nên chọn các loại hạt thay vì khoai tây chiên hay bánh quy. Hạt chứa nhiều proanthocyanidins hỗ trợ tim mạch, bạo vệ tế bào và giảm nguy cơ ung thư.
Còn rất nhiều lợi ích của dưỡng chất thực vật chưa được khám phá. Nhưng chắc chắn một điều, ăn nhiều rau củ quả thì tốt cho sức khỏe của bạn.
Tham khảo
Bạn có thể xem thêm Báo cáo về dưỡng chất thực vật toàn cầu của thương hiệu Nutrilite tại đường link này.

Nutrilite có sản phẩm Double X cung cấp đa vitamin, đa khoáng chất và dưỡng chất thực vật từ 22 loại rau củ quả. Bạn có thể tham khảo và mua hàng tại link này.